Od dnia 1 stycznia 2016 r. opiniodawcze zespoły sądowych specjalistów funkcjonują na podstawie ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. - O opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 708) - dalej: u.o.z.s.s. i powstały w miejsce  dotychczasowych rodzinnych ośrodków diagnostyczno-konsultacyjnych - zgodnie z art. 25 ust. 1 u.o.z.s.s. 

Zadaniem opiniodawczych zespołów sądowych specjalistów jest sporządzanie na zlecenie sądu lub prokuratora opinii w sprawach rodzinnych i opiekuńczych oraz w sprawach nieletnich, na podstawie przeprowadzonych badań psychologicznych, pedagogicznych lub  lekarskich – art. 1 ust. 1 u.o.z.s.s. 

Zespoły na zlecenie sądu prowadzą mediacje, przeprowadzają wywiady środowiskowe w sprawach nieletnich oraz prowadzą poradnictwo specjalistyczne dla małoletnich, nieletnich i ich rodzin - art. 1 ust. 2 u.o.z.s.s. 

Nadzór nad działalnością opiniodawczych zespołów sądowych specjalistów w zakresie przestrzegania standardów metodologii opiniowania i procedury badań psychologicznych, pedagogicznych lub lekarskich, a także terminowości sporządzania opinii oraz wykonywania czynności, o których mowa  w art. 1 ust.2 i 3 u.o.z.s.s. sprawuje Minister Sprawiedliwości na podstawie art. 4 ust. 1 u.o.z.s.s. Nadzór sprawowany przez Ministra Sprawiedliwości nie może wkraczać w dziedzinę, w której specjaliście są niezależni. 

Minister Sprawiedliwości w uzasadnionych charakterem sprawy lub pilnością podjęcia czynności nadzorczych przeprowadza w opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów kontrole w celu m.in. sprawdzenia informacji zawartych w skargach i wnioskach – zgodnie z zapisem § 27  ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie trybu i sposobu sprawowania nadzoru nad opiniodawczymi zespołami sądowych specjalistów (Dz. U. z 2015 r. poz. 2280).

Wykonywane w opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów badania psychologiczne, pedagogiczne i lekarskie nie należą do zakresu czynności procesowych, podlegających regulacjom prawa procesowego. Wobec powyższego nie mogą mieć zastosowania w drodze analogii regulacje kodeksowe, dotyczące możliwości utrwalania przebiegu czynności za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk.

Specyfika czynności podejmowanych przez specjalistów zatrudnionych w opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów w trakcie procesu diagnostycznego - badań lekarskich, psychologicznych oraz pedagogicznych, których przebieg objęty jest tajemnicą zawodową przemawia przeciwko dopuszczalności nagrywania przez uczestników lub strony przebiegu procesu diagnostycznego w tych zespołach.

Uczestnicy badań w pierwszym ich etapie zapoznają się z procedurą badań określoną   w  standardach metodologii opiniowania zawartych w zarządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 1 lutego 2016 r. w sprawie ustalenia standardów metodologii opiniowania w opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów (Dz. Urz. Min. Sprawiedliwości z 2016 r. poz. 76, ze zm.), dalej: ”standardy metodologii”, wyrażając pisemną zgodę na badania zgodnie z obowiązującą procedurą. Zgodnie z pkt 5.3 lit. c standardów metodologii  osoby badane każdorazowo są informowane o braku zgody na rejestrację badań oraz możliwości przerwania lub odstąpienia od badania w sytuacji nieprzestrzegania przez osoby badane zakazu rejestracji. 

Konieczność zachowania w tajemnicy informacji związanej z klientem i uzyskanej w związku z wykonywaniem zawodu wynika z art. 14 ustawy z dnia 8 czerwca 2001 roku o zawodzie psychologa  i samorządzie zawodowym psychologów (Dz. U. z 2001 r. Nr 73, poz. 763 z późn. zm.). Podczas przeprowadzania badania psychologicznego pozyskiwane są istotne dane na temat stanu poznawczego, emocjonalnego, rozwoju psychospołecznego, itp. osób badanych. Rozpowszechnianie powyższych informacji może naruszać dobra osobiste osób, których dotyczą lub innych osób. 

Zakres opinii oraz przebieg badania specjalistycznego są wyznaczone treścią tezy dowodowej zawartej w postanowieniu organu zlecającego. Zgodnie z pkt. 4.1 zd. 1 standardów metodologii, informacje uzyskane w wyniku badania diagnostycznego zostają zawarte w opinii stosownie do tez dowodowych organu zlecającego. Podobnie, stosownie do pkt. 5.3 lit. e standardów metodologii, osoby wydające opinię wykorzystują dane uzyskane w trakcie badania zgodnie z kryterium ich użyteczności w celu sporządzenia opinii dla organu zlecającego. Opinia opiniodawczego zespołu sądowych specjalistów jest odpowiedzią na tezę dowodową zleceniodawcy w oparciu o analizę, interpretację i integrację zgromadzonych danych oraz wiedzę specjalistyczną. Wnioski końcowe opinii przedstawiają odpowiedź na tezę dowodową sądu. Opinia sporządzona w opiniodawczym zespole sądowych specjalistów przekazywana jest do zleceniodawcy i jest jednym z dowodów zgromadzonych w danej sprawie. Ocena opinii, w tym uzasadnienia wniosków, logiki wywodu merytorycznego należy wyłącznie do niezawisłego sądu.

PRZEBIEG BADANIA

1. Spotkanie z osobami objętymi badaniem odbywa się w wyznaczonym terminie, o którym badani zostają poinformowani listownie i/lub telefonicznie/mailowo (w zależności od zakresu danych teleadresowych przekazanych przez Sąd).
2. Szczególnie ważną kwestią jest przekazywanie przez osoby badane swoich aktualnych numerów telefonów do akt sprawy, co pozwala na sprawną organizację badań oraz ewentualnie możliwe powiadomienie o zwalniającym się wcześniej, niż standardowo planowanym, terminie badania.
3. Po otrzymaniu informacji o terminie badania Państwa rodziny, prosimy 
   o skontaktowanie się z sekretariatem OZSS (nr tel. 22 417 75 21) najpóźniej trzy dni przed badaniem, celem potwierdzenia swojego stawiennictwa.
4. Wejście do OZSS znajduje się od strony ul. Motorowej, w tylnej części budynku Sądu. Parking Sądu znajduje się przy ul. Poligonowej, po przeciwległej stronie budynku.
5. Badanie przeprowadzane jest zawsze przez zespół składający się z co najmniej dwóch specjalistów (pedagog i psycholog lub dwóch psychologów), jednak – w zależności od tezy dowodowej Sądu – może zostać poszerzony o specjalistów z innego zakresu (np. psychiatra, psychiatra dziecięcy, seksuolog, neurolog).
6. W przypadku innej niż polska narodowości osoby badanej, zespół OZSS występuje do Sądu z prośbą o wezwanie tłumacza przysięgłego, który uczestniczy w procedurze badawczej.
7. Zazwyczaj badania trwają około 4-8 godzin, jednak ich długość każdorazowo uwarunkowana jest ilością osób badanych w danej rodzinie, ich wiekiem, indywidualnymi cechami/predyspozycjami (np. umiejętność dostosowania się do procedury badawczej, dynamika przeprowadzanych wywiadów diagnostycznych, sprawność wykonywania zadań testowych), jak również specyfiką każdej rodziny i zakresem tezy dowodowej Sądu. Zdarza się, że konieczne jest ustalenie dodatkowego dodatkowych terminów spotkania dla poszczególnych osób badanych, celem kontynuowania i dokończenia badania. Priorytetową kwestią dla specjalistów OZSS jest wnikliwe przeanalizowanie sytuacji opiniowanej rodziny, mając na uwadze przede wszystkim dobrostan emocjonalny małoletnich i nieletnich, ale dbając także o zapewnienie dogodnych warunków dla dorosłych osób badanych. Badający dokładają starań, aby małoletnie dzieci pozostawały na spotkaniu jedynie w wymiarze czasu, który jest niezbędny dla uzyskania wystarczającego materiału badawczego do odpowiedzi na tezę Sądu.
8. Na początku spotkania, osoby badane otrzymują podstawowe informacje na temat przebiegu badania w OZSS, w tym zasad obowiązujących podczas badania. Następnie, po uzyskaniu zgody na badanie od opiekunów prawnych, przeprowadzane są kolejne czynności badawcze (m.in. wywiady diagnostyczne z osobami dorosłymi, rozmowa kierowana z dzieckiem bez obecności rodzica/opiekuna, indywidualnie dobrane testy diagnostyczne dla osób dorosłych oraz dzieci w wieku szkolnym). O ich wyborze i kolejności ich przeprowadzania decyduje zespół specjalistów, o czym na bieżąco informuje badanych.
9. Po zakończeniu całokształtu procedury badawczej oraz wnikliwej analizy i interpretacji zgromadzonego materiału, zespół opiniujący zazwyczaj w ciągu 21–30 dni (jednak zdarza się, w uzasadnionych sytuacjach, że okres ten zostaje wydłużony) wydaje opinię pisemną, którą wysyła do Sądu, załączając jej kopię dla każdej ze strony. Dokument może zostać wydany stronom na najbliższej rozprawie sądowej lub wysłany przez sąd na wskazany adres do korespondencji (zespół opiniujący nie ma wpływu na powyższą kwestię, jest ona uwarunkowana decyzją Sędziego), jednak każda ze stron może także wystąpić o jego wydanie do sekretariatu Sądu.

PRZYGOTOWANIE DO BADANIA

Uwzględniając orientacyjny czas trwania badań w OZSS, należy zadbać o wyposażenie dziecka w niezbędne podstawowe artykuły. Udostępniamy zabawki i gry dla dzieci, jednak można również przywieźć ze sobą własne, które uatrakcyjnią dziecku czas.

W OZSS Warszawa–Praga istnieje możliwość podgrzania posiłku dla dziecka w kuchence mikrofalowej (taką potrzebę należy zgłosić w danym momencie w sekretariacie). Zapewnione jest również oddzielne pomieszczenie z przewijakiem. Na terenie OZSS nie ma automatów do napojów/przekąsek ani bufetu.

Jak wskazujemy na wezwaniach pisemnych i/lub podczas rozmów telefonicznych osób badanych z pracownikami sekretariatu, należy przygotować dla zespołu opiniującego komplet dokumentacji dotyczącej dziecka: książeczka zdrowia, ewentualnie inna dokumentacja medyczna (np. pobyty w szpitalu, operacje, leczenie specjalistyczne), opinie z placówek oświatowych, do których uczęszczało dziecko na przestrzeni lat, opinie z poradni, od psychologów, psychoterapeutów, lekarzy psychiatrów, świadectwa szkolne, bieżący wykaz ocen z e–dziennika. Zakres powyższej dokumentacji jest kwestią indywidualną i poszczególne punkty nie muszą dotyczyć każdego dziecka. Dogodnością byłoby przygotowanie kopii zgromadzonej dokumentacji, która mogłaby być przekazana opiniującym (w innym przypadku, zespół badający w trakcie badania prosi o możliwość dokonania kserokopii poszczególnych dokumentów).

W sytuacji nieposiadania żadnej opinii dotyczącej funkcjonowania szkolnego i/lub emocjonalno–społecznego dziecka, wskazane jest, aby zwrócili się Państwo o jej wydanie przed badaniem w OZSS np. do szkoły, Poradni Psychologiczno–Pedagogicznej, czy psychologa udzielającego dziecku pomocy. Taka dokumentacja jest ważna z punktu widzenia diagnostycznego zarówno w sprawach opiekuńczych i rozwodowych, jak również stanowi cenny materiał badawczy w sprawach o demoralizację nieletnich.

Kadra to wysoko wykwalifikowani psycholodzy, pedagodzy oraz lekarz psychiatra, którzy stale uczestniczą w różnych formach doskonalenia zawodowego – zarówno indywidualnie, jak i w ramach szkoleń prowadzonych przez specjalistów w swoich dziedzinach, organizowanych przez Ośrodek. Psycholodzy zatrudnieni w Zespole są zarejestrowani w Samorządzie Zawodowym Psychologów Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Różnorodność problematyki w kierowanych przez sąd sprawach wymusza nieustanne specjalistyczne doskonalenie się, m.in. w zakresie uzależnień od gier komputerowy i Internetu. Warto zaznaczyć, iż od jesieni 2013 roku wszyscy pracownicy pedagogiczni Zespołu regularnie uczestniczą w superwizji prowadzonej przez Krzysztofa Klajsa – superwizora Sekcji Naukowej Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego oraz Sekcji Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.

Sylwetki pracowników Zespołu >>>